Pinksteren 1961
‘Ik weet niet wie – of wat – de vraag stelde. Ik weet niet wanneer zij gesteld werd. Ik herinner me niet dat ik antwoordde. Maar eens zei ik ja, tegen iemand – of iets.
Vanaf dat moment heb ik de zekerheid dat het leven zinvol is en dat mijn leven, in onderwerping, een doel heeft.
Vanaf dat moment heb ik geweten wat het wil zeggen, ‘niet om te zien’, of ‘zich niet te bekommeren om de dag van morgen’.
Aan de Ariadnedraad van dit antwoord voortgeleid door het labyrint van het leven, bereikte ik een tijd en een plaats waarop ik besefte dat deze weg naar een triomf voert die ondergang is en naar een ondergang die triomf is, dat de prijs die je ontvangt voor de inzet van je leven smaad is, en dat de diepte van de vernedering de enige verheffing is die voor de mens mogelijk is. Daarna had het woord ‘moed’ voor mij zijn zin verloren, omdat niets me meer ontnomen kon worden.
Verder op de weg leerde ik stap voor stap, woord voor woord, dat achter iedere zin van de held van het evangelie een mens staat en de ervaring van een mens. Ook achter het gebed dat de kelk hem mocht voorbijgaan, en achter de belofte om hem te ledigen. Ook achter ieder woord op het kruis.’
(Dag Hammerskjold, Merkstenen, Helmond: Uitgeverij B. Gottmer, 1989, pagina 148)
Misschien is dit wel het bekendste fragment uit het dagboek van Hammerskjold dat na zijn dood werd aangetroffen tussen de spullen in zijn woning in New York. Hammerskjold was secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij kwam tijdens een dienstreis om bij een vliegtuigongeluk.
Hammerskjold toont zich in zijn dagboek een mysticus en als iemand die zich zeer bewust is van de morele verantwoordelijkheid die zijn belangrijke functie met zich meebrengt.
Het fragment vraagt om lezing en herlezing, en opnieuw herlezing. Om het proeven van de woorden, om het begrijpen van de paradoxen in de lange alinea.
En dan dat begin: het niet meer precies kunnen terughalen en toch weet hebben van een doorslaggevend moment. Geen bominslag, geen krater. Was het iemand of was het iets – zeker is dat het ging om een vraag en om een persoonlijk antwoord dat alles in een ander perspectief plaatste.
Dat kan dus, dat een enkel antwoord, een enkel keer gegeven voldoende is.
